Salmonella

Salmonella ilk kez 1985 yılında Amerikalı bir bilim insanı olan Dr. Daniel E. Salmon tarafından keşfedilmiş ve kendi adıyla isimlendirilmiştir.

Salmonella, Enterobacteriaceae familyasına ait, aerobik / fakültatif anaerobik, çubuk şeklinde, püsküllü kamçılı (kamçıları sayesinde hareketli ya da işlevini kaybetmiş kamçılar nedeniyle hareketsiz) veya kamçısız, gram negatif, sporsuz, kapsülsüz, oksidaz negatif, katalaz pozitif ve 20-40^oC’de üreyebilme yeteneğine sahip grup bakterileridir.

Salmonella bakterilerinin neden olduğu enfeksiyon Salmonellosis adıyla anılmaktadır.

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) güncel bilgisine göre Salmonella bakterileri Amerika’da her yıl ortalama 1,35 milyon enfeksiyona, yılda 420 kişinin ölümüne ve 26.500 kişinin ise hastaneye yatırılmasına neden olmaktadır. Hastalığın çoğunlukla gıda kaynaklı olduğu bildirilmiştir. Salmonellosis’in kontamine gıdaların ve suyun tüketimi ile ya da enfekte hayvanların yüzlerine ya da yaşam alanlarına temas yoluyla insanlara bulaştığı belirtilmektedir.

Salmonella taksanomisinde 2005 yılında yapılan bir güncelleme ile bu cinse ait Salmonella bongori ve Salmonella enterica olmak üzere 2 tür olduğu, ayrıca Salmonella enterica türünün 6 alttürü bulunduğu bildirilmiştir. Salmonella enterica subsp. enterica’daki serovarlar özel adları ile, diğer alt türlerdeki serovarlar alt tür sayısını gösteren Romen rakamları (II-VI) ve antijen formülü ile yazılmaktadır. White-Kauffmann-Le Minor (WKL) şemasının 2010 versiyonunda S.bongori dahil serovar sayısı 2610’dur.

                                                                                              Serotipler

                                                                                        Sayısı           Oranı

Salmonella enterica subsp. enterica (I)                     1547          % 59.3

Salmonella enterica subsp. salamae (II)                     513          % 19.7

Salmonella enterica subsp. arizonae (IIIa)                 100          % 3.8

Salmonella enterica subsp. diarizonae (IIIb)              341          % 13.1

Salmonella enterica subsp. houtenae (IV)                   73            % 2.8

Salmonella enterica subsp. indica (VI)                         13             % 0.5

Salmonella bongori (V)                                                   23            % 0.9

                                                                                         2610

İnsanlarda ve sıcak kanlı hayvanlarda enfeksiyon oluşturan türlerin büyük çoğunluğu Salmonella enterica subsp. enterica atl türüne aittir. Bu alt türdeki serotip sayısı bilinen Salmonella serotiplerinin % 59.3’ü olduğu hâlde enfekte kaynaklardan yapılan izolasyonların % 99.5’inin, hasta insanlardan yapılan izolatların ise % 99’dan fazlasının bu alt türe ait olduğu bildirilmektedir. Ayrıca Salmonella enterica subsp. enterica serotipinin A, B, C1, C2, D ve E somatik antijen gruplarındaki suşların çoğunu içerdiği tespit edilmiştir. Tifo ve paratifo istisnaları dışında, salmonellosis bir kan enfeksiyonu değildir.

Salmonella, değişken çevre koşullarında hayatta kalabilme, 7-48ºC gibi geniş bir sıcaklık aralığında, pH 4-8 arasında ve su aktivitesinin 0,93’nin üzerinde olduğu koşullarda dahi üreyebilme yeteneğine sahip dirençli bir bakteri cinsidir. Buna rağmen tıpkı diğer patojenlerde olduğu gibi insan ve hayvan klinik örneklerinden ve besinlerden en yüksek izolasyon oranının sağlanabilmesi için örneğin uygun şekilde alınması, laboratuvara en kısa sürede ve uygun şekilde nakledilmesi, uygun besiyerlerine ekim yapılması ve uygun koşullarda inkübe edilmesi esastır. Genellikle 1000-10.000 bakteri hücresi nin enfeksiyonu oluşturmak için yeterli gelmesi nedeniyle Salmonella tespiti ve bulaşının engellenmesi ayrıca önem kazanmaktadır.

Ülkemizde Salmonella bakterilerinin insan tüketimine ve hayvanların beslenmesine yönelik ürünler; gıda üretimi ve gıda işleme alanındaki çevresel numuneler; hayvan dışkısı, toz ve sürüntü gibi birincil üretim aşamasındaki numuneler olmak üzere tüm gıda ve hayvan yemi örneklerinden izolasyonu ve tespitinde ISO 6579 standardı aşamaları altın metod olarak tüm kamu ve özel sektör gıda kontrol laboratuvarlarında takip edilmektedir. Bu standart gereği seçici iki ön zenginleştirme basamağı ardından 2 seçici izolasyon besiyerinden koloni izolasayonu yapılmaktadır. Standardın 5 aşamadan oluşmasındaki esas amaç işlem sırasında hasar görmüş Salmonella bakteri hücerelerinin maksimum iyileştirme ile en iyi geri kazanımının sağlanmasıdır.

Gelişen teknoloji ile Salmonella cins ve tür tespiti daha hızlı ve kolay olsa da, genel kanı gıda ve yemlerden bakterinin izolasyonunda yaşanan sıkıntılar nedeniyle örneklemenin hala ne kadar önemli olduğu ve klasik kültürel yöntemden vazgeçilmeden paralel çalışmalarla ileri teknolojik metodların birlikte kullanılmasının daha doğru sonuçlara götüreceği eğilimindedir.

Salmonella spp. tespitinde sonuçları AFNOR tarafından valide edilmiş hızlı, güvenilir ve kromojenik bir yöntem olan ve IRIS Salmonella detaylarına ulaşmak için tıklayınız…

Kaynakça:

2020;Erişim:27.02.2020, internet adresi: https://www.cdc.gov/salmonella/index.html.

2013; Töreci K., Gedikoğlu S., Erdem B., Erol İ., Sümerkan B., Öngen B., Akan M., Tekeli F.A., Perçin D., Özakın C., Aydemir Ş., Dolapçı İ., Tatman Otkun M., Us, E., Gülmez D. Salmonella. In: Erdem B, ed. Logos Tıp Yayıncılığı. Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Yayını No.59.